CGMS જ્ઞાન સાધના ધોરણ 8: ગુજરાતી વ્યાકરણ - 50 પ્રશ્નો
પ્રશ્ન 1: 'મીઠાશ' શબ્દ સંજ્ઞાનો કયો પ્રકાર દર્શાવે છે?
(1) જાતિવાચક
(2) વ્યક્તિવાચક
(3) ભાવવાચક
(4) દ્રવ્યવાચક
✔ સાચો જવાબ: (3) ભાવવાચક
હિન્ટ: મીઠાશ, કડવાશ, પ્રેમ જેવા શબ્દો જે માત્ર અનુભવી શકાય છે, તે ભાવવાચક સંજ્ઞા છે.
પ્રશ્ન 2: 'મને થોડુંક પાણી આપો.' - આ વાક્યમાં 'થોડુંક' કયા પ્રકારનું વિશેષણ છે?
(1) ગુણવાચક
(2) સંખ્યાવાચક
(3) પરિમાણવાચક
(4) સાર્વનામિક
✔ સાચો જવાબ: (3) પરિમાણવાચક
હિન્ટ: જે વિશેષણ માપ, જથ્થો કે પ્રમાણ દર્શાવે, તે પરિમાણવાચક વિશેષણ કહેવાય.
પ્રશ્ન 3: 'રજૂઆત' શબ્દનો સમાનાર્થી શબ્દ આપો.
(1) પ્રશંસા
(2) નિવેદન
(3) ટીકા
(4) આભાર
✔ સાચો જવાબ: (2) નિવેદન
હિન્ટ: રજૂઆત એટલે કોઈ વાતને સામે મૂકવી, જે નિવેદનનો અર્થ છે.
પ્રશ્ન 4: 'કવિ' શબ્દનું સ્ત્રીલિંગ રૂપ શું થાય?
(1) કવિણી
(2) કવયિત્રી
(3) કવિત્રી
(4) કવયિતા
✔ સાચો જવાબ: (2) કવયિત્રી
હિન્ટ: આ શબ્દની જોડણી પર ધ્યાન આપો; 'કવયિત્રી' એ સાચું સ્ત્રીલિંગ રૂપ છે.
પ્રશ્ન 5: 'વાહ! શું સુંદર દૃશ્ય છે!' - આ વાક્યનો પ્રકાર જણાવો.
(1) વિધાનવાક્ય
(2) પ્રશ્નાર્થ
(3) ઉદ્ગારવાચક
(4) નિષેધવાચક
✔ સાચો જવાબ: (3) ઉદ્ગારવાચક
હિન્ટ: આશ્ચર્ય કે ભાવના દર્શાવતા વાક્યના અંતે ઉદ્ગારચિહ્ન (!) આવે.
પ્રશ્ન 6: 'કોણ' કયા પ્રકારનું સર્વનામ છે?
(1) પુરુષવાચક
(2) દર્શક
(3) પ્રશ્નવાચક
(4) અનિશ્ચિત
✔ સાચો જવાબ: (3) પ્રશ્નવાચક
હિન્ટ: જે સર્વનામ દ્વારા પ્રશ્ન પૂછવામાં આવે (કોણ, શું, ક્યાં, કેમ), તે પ્રશ્નવાચક સર્વનામ કહેવાય.
પ્રશ્ન 7: 'ઉત્સાહ' શબ્દનો વિરોધી શબ્દ આપો.
(1) આળસ
(2) આનંદ
(3) નિરુત્સાહ
(4) પ્રેરણા
✔ સાચો જવાબ: (3) નિરુત્સાહ
હિન્ટ: 'નિર' ઉપસર્ગ ઉત્સાહના અભાવનો અર્થ દર્શાવે છે.
પ્રશ્ન 8: 'બાળક રડે છે.' - આ વાક્યમાં ક્રિયાપદનો પ્રકાર જણાવો.
(1) સકર્મક
(2) અકર્મક
(3) પ્રેરક
(4) સંયુક્ત
✔ સાચો જવાબ: (2) અકર્મક
હિન્ટ: ક્રિયાપદને 'શું' વડે પ્રશ્ન પૂછતા જવાબ ન મળે (રડવું), તો તે અકર્મક ક્રિયાપદ કહેવાય.
પ્રશ્ન 9: 'આ' કયા પ્રકારનું વિશેષણ છે?
(1) ગુણવાચક
(2) સંખ્યાવાચક
(3) સાર્વનામિક
(4) ક્રિયા વિશેષણ
✔ સાચો જવાબ: (3) સાર્વનામિક
હિન્ટ: સર્વનામ તરીકે વપરાતા શબ્દો જ્યારે સંજ્ઞાના અર્થમાં વધારો કરે (આ ઘર), ત્યારે સાર્વનામિક વિશેષણ બને.
પ્રશ્ન 10: 'ટોળું' શબ્દ સંજ્ઞાનો કયો પ્રકાર દર્શાવે છે?
(1) જાતિવાચક
(2) વ્યક્તિવાચક
(3) સમૂહવાચક
(4) ભાવવાચક
✔ સાચો જવાબ: (3) સમૂહવાચક
હિન્ટ: ટોળું, સેના, જૂથ જેવા શબ્દો એક કરતાં વધુ વ્યક્તિઓ કે વસ્તુઓનો સમૂહ દર્શાવે છે.
પ્રશ્ન 11: 'પ્રયત્ન' શબ્દનો સમાનાર્થી શબ્દ આપો.
(1) વિરામ
(2) જ્ઞાન
(3) કોશિશ
(4) નસીબ
✔ સાચો જવાબ: (3) કોશિશ
હિન્ટ: પ્રયત્ન અને કોશિશ બંને મહેનત કે ઉપક્રમનો અર્થ દર્શાવે છે.
પ્રશ્ન 12: 'વિદ્વાન' શબ્દનું સ્ત્રીલિંગ રૂપ શું થાય?
(1) વિદ્વાની
(2) વિદુષી
(3) વિદ્વાની
(4) વિદ્વાના
✔ સાચો જવાબ: (2) વિદુષી
હિન્ટ: 'વિદુષી' એ સંસ્કૃત મૂળનો શબ્દ છે, જે સ્ત્રીની વિદ્વતા દર્શાવે છે.
પ્રશ્ન 13: 'શું તમે કાલે અમદાવાદ ગયા હતા?' - આ વાક્યનો પ્રકાર જણાવો.
(1) વિધાનવાક્ય
(2) પ્રશ્નાર્થ
(3) આજ્ઞાર્થ
(4) નિષેધવાચક
✔ સાચો જવાબ: (2) પ્રશ્નાર્થ
હિન્ટ: વાક્યમાં પ્રશ્ન પૂછવામાં આવ્યો છે અને પ્રશ્નચિહ્ન (?) આવે છે.
પ્રશ્ન 14: 'માએ બાળકને સુવડાવ્યું.' - આ વાક્યમાં ક્રિયાપદનો પ્રકાર જણાવો.
(1) સકર્મક
(2) અકર્મક
(3) પ્રેરક
(4) સંયુક્ત
✔ સાચો જવાબ: (3) પ્રેરક
હિન્ટ: જ્યારે કર્તા પોતે ક્રિયા ન કરતાં કોઈ બીજા પાસે ક્રિયા કરાવે (સુવડાવ્યું), ત્યારે પ્રેરક ક્રિયાપદ કહેવાય.
પ્રશ્ન 15: 'પ્રગટ' શબ્દનો વિરોધી શબ્દ આપો.
(1) અપ્રગટ
(2) ગેરહાજર
(3) જાહેર
(4) છુપાવેલું
✔ સાચો જવાબ: (1) અપ્રગટ
હિન્ટ: 'પ્રગટ' એટલે જાહેર થવું, તેનો વિરોધી 'અ' ઉપસર્ગથી બને છે.
પ્રશ્ન 16: 'સોનું' શબ્દ સંજ્ઞાનો કયો પ્રકાર દર્શાવે છે?
(1) જાતિવાચક
(2) વ્યક્તિવાચક
(3) દ્રવ્યવાચક
(4) સમૂહવાચક
✔ સાચો જવાબ: (3) દ્રવ્યવાચક
હિન્ટ: જે પદાર્થને ગણી ન શકાય પણ વજન કે માપથી ઓળખાય (સોનું, પાણી), તે દ્રવ્યવાચક સંજ્ઞા છે.
પ્રશ્ન 17: 'પોતે' કયા પ્રકારનું સર્વનામ છે?
(1) પુરુષવાચક
(2) દર્શક
(3) પ્રશ્નવાચક
(4) સ્વવાચક
✔ સાચો જવાબ: (4) સ્વવાચક
હિન્ટ: જે સર્વનામ કર્તા પોતે ક્રિયા કરે છે તે દર્શાવે (પોતે, જાતે), તે સ્વવાચક સર્વનામ છે.
પ્રશ્ન 18: 'પાંચમો' કયા પ્રકારનું વિશેષણ છે?
(1) ગુણવાચક
(2) ક્રમવાચક
(3) પરિમાણવાચક
(4) આવૃત્તિવાચક
✔ સાચો જવાબ: (2) ક્રમવાચક
હિન્ટ: 'પાંચમો', 'ત્રીજો', 'છઠ્ઠો' જેવા શબ્દો ક્રમ દર્શાવે છે, તેથી તે ક્રમવાચક વિશેષણ છે.
પ્રશ્ન 19: 'ભ્રમર' શબ્દનો સમાનાર્થી શબ્દ આપો.
(1) ભમરો
(2) કીડી
(3) પતંગિયું
(4) મધમાખી
✔ સાચો જવાબ: (1) ભમરો
હિન્ટ: ભ્રમર અને ભમરો બંને સમાન અર્થ ધરાવે છે.
પ્રશ્ન 20: 'શિક્ષક' શબ્દનું સ્ત્રીલિંગ રૂપ શું થાય?
(1) શિક્ષકા
(2) શિક્ષકી
(3) શિક્ષકણી
(4) શિક્ષિકા
✔ સાચો જવાબ: (4) શિક્ષિકા
હિન્ટ: 'શિક્ષિકા' માં 'ઇકા' પ્રત્યય લાગે છે.
પ્રશ્ન 21: 'તમારાથી આ કામ ન થવું જોઈએ.' - આ વાક્યનો પ્રકાર જણાવો.
(1) આજ્ઞાર્થ
(2) નિષેધવાચક
(3) પ્રશ્નાર્થ
(4) વિધાનવાક્ય
✔ સાચો જવાબ: (2) નિષેધવાચક
હિન્ટ: 'ન' કે 'નહીં' જેવા શબ્દો નકારાત્મકતા દર્શાવે છે.
પ્રશ્ન 22: 'નિયમિત' શબ્દનો વિરોધી શબ્દ આપો.
(1) અચાનક
(2) અનિયમિત
(3) હમેશાં
(4) વ્યવસ્થિત
✔ સાચો જવાબ: (2) અનિયમિત
હિન્ટ: 'અન' ઉપસર્ગથી વિરોધી અર્થ બને છે.
પ્રશ્ન 23: 'ગંગા' શબ્દ સંજ્ઞાનો કયો પ્રકાર દર્શાવે છે?
(1) જાતિવાચક
(2) વ્યક્તિવાચક
(3) સમૂહવાચક
(4) દ્રવ્યવાચક
✔ સાચો જવાબ: (2) વ્યક્તિવાચક
હિન્ટ: કોઈ ચોક્કસ વ્યક્તિ, વસ્તુ કે સ્થળનું નામ હોય, તે વ્યક્તિવાચક સંજ્ઞા છે.
પ્રશ્ન 24: 'કોઈક' કયા પ્રકારનું સર્વનામ છે?
(1) પ્રશ્નવાચક
(2) દર્શક
(3) અનિશ્ચિત
(4) સ્વવાચક
✔ સાચો જવાબ: (3) અનિશ્ચિત
હિન્ટ: 'કોઈક', 'કંઈક', 'ઘણું' જેવા શબ્દો ચોક્કસતાનો અભાવ દર્શાવે છે.
પ્રશ્ન 25: 'એકવડું' કયા પ્રકારનું વિશેષણ છે?
(1) સંખ્યાવાચક
(2) ગુણવાચક
(3) પરિમાણવાચક
(4) આકારવાચક
✔ સાચો જવાબ: (2) ગુણવાચક
હિન્ટ: 'એકવડું', 'બમણું', 'તિમણું' જેવા શબ્દો સંખ્યાવાચક વિશેષણનો પેટાપ્રકાર, આવૃત્તિવાચક વિશેષણનો પ્રકાર છે, પરંતુ વિકલ્પોમાં ન હોવાથી તે ગુણવાચક વિશેષણમાં પણ ગણી શકાય.
પ્રશ્ન 26: 'માળી' શબ્દનું સ્ત્રીલિંગ રૂપ શું થાય?
(1) માળીણી
(2) માળણ
(3) માલીણી
(4) માળીન
✔ સાચો જવાબ: (2) માળણ
હિન્ટ: કેટલાક વ્યવસાયવાચક શબ્દોના સ્ત્રીલિંગમાં 'ણ' પ્રત્યય લાગે છે.
પ્રશ્ન 27: 'સીતાએ ગીત ગાયું.' - આ વાક્યમાં ક્રિયાપદનો પ્રકાર જણાવો.
(1) સકર્મક
(2) અકર્મક
(3) પ્રેરક
(4) સંયુક્ત
✔ સાચો જવાબ: (1) સકર્મક
હિન્ટ: 'શું ગાયું?' પ્રશ્નનો જવાબ મળે છે ('ગીત'), તેથી તે સકર્મક ક્રિયાપદ છે.
પ્રશ્ન 28: 'ધરતી' શબ્દનો સમાનાર્થી શબ્દ આપો.
(1) પૃથ્વી
(2) આકાશ
(3) પાણી
(4) પર્વત
✔ સાચો જવાબ: (1) પૃથ્વી
હિન્ટ: ધરા, ધરણ, પૃથ્વી, ભૂમિ - આ બધા સમાન અર્થ ધરાવે છે.
પ્રશ્ન 29: 'નદી' શબ્દ સંજ્ઞાનો કયો પ્રકાર દર્શાવે છે?
(1) વ્યક્તિવાચક
(2) જાતિવાચક
(3) સમૂહવાચક
(4) ભાવવાચક
✔ સાચો જવાબ: (2) જાતિવાચક
હિન્ટ: નદી શબ્દ તેની આખી જાતિ/વર્ગનો નિર્દેશ કરે છે.
પ્રશ્ન 30: 'સવાર' શબ્દનો વિરોધી શબ્દ આપો.
(1) દિવસ
(2) રાત
(3) સાંજ
(4) બપોર
✔ સાચો જવાબ: (3) સાંજ
હિન્ટ: સવારનો વિરોધી સાંજ કે પરોઢ થાય.
પ્રશ્ન 31: 'તેઓ' કયા પુરુષવાચક સર્વનામનો પ્રકાર છે?
(1) પ્રથમ પુરુષ
(2) દ્વિતીય પુરુષ
(3) તૃતીય પુરુષ
(4) સ્વવાચક
✔ સાચો જવાબ: (3) તૃતીય પુરુષ
હિન્ટ: જેના વિશે વાત કરવામાં આવી રહી છે, તે તૃતીય પુરુષ કહેવાય (તે, તેઓ).
પ્રશ્ન 32: 'લાલ' કયા પ્રકારનું વિશેષણ છે?
(1) સંખ્યાવાચક
(2) રંગવાચક
(3) આકારવાચક
(4) પરિમાણવાચક
✔ સાચો જવાબ: (2) રંગવાચક
હિન્ટ: લાલ, પીળું, વાદળી - આ બધા રંગ દર્શાવે છે.
પ્રશ્ન 33: 'દેવ' શબ્દનું સ્ત્રીલિંગ રૂપ શું થાય?
(1) દેવા
(2) દેવી
(3) દેવડી
(4) દેવતા
✔ સાચો જવાબ: (2) દેવી
હિન્ટ: પુલ્લિંગ શબ્દ 'દેવ' નું સ્ત્રીલિંગ 'દેવી' થાય છે.
પ્રશ્ન 34: 'સાંજ પડી અને પક્ષીઓ માળા તરફ વળ્યા.' - આ કેવા પ્રકારનું વાક્ય છે?
(1) સાદું
(2) સંયુક્ત
(3) સંકુલ
(4) મિશ્ર
✔ સાચો જવાબ: (2) સંયુક્ત
હિન્ટ: 'અને', 'પણ', 'તો' જેવા સંયોજકોથી જોડાતા સમાન મોભાના બે વાક્યો સંયુક્ત વાક્ય કહેવાય.
પ્રશ્ન 35: 'અગ્નિ' શબ્દનો સમાનાર્થી શબ્દ આપો.
(1) પવન
(2) જળ
(3) અનલ
(4) અબજ
✔ સાચો જવાબ: (3) અનલ
હિન્ટ: આગ, અનલ, પાવાક, વહ્નિ - આ બધા અગ્નિના સમાનાર્થી છે.
પ્રશ્ન 36: 'શહેર' શબ્દ સંજ્ઞાનો કયો પ્રકાર દર્શાવે છે?
(1) વ્યક્તિવાચક
(2) જાતિવાચક
(3) દ્રવ્યવાચક
(4) ભાવવાચક
✔ સાચો જવાબ: (2) જાતિવાચક
હિન્ટ: 'શહેર' શબ્દ દ્વારા કોઈ એક શહેર નહીં, પણ સમગ્ર શહેર જાતિનો નિર્દેશ થાય છે.
પ્રશ્ન 37: 'તેણે મને વાત કહી.' - આ વાક્યમાં ક્રિયાપદનો પ્રકાર જણાવો.
(1) એકકર્મક
(2) દ્વિકર્મક
(3) અકર્મક
(4) પ્રેરક
✔ સાચો જવાબ: (2) દ્વિકર્મક
હિન્ટ: 'શું કહી?' (વાત), 'કોને કહી?' (મને) - બે કર્મ હોય, તે દ્વિકર્મક ક્રિયાપદ.
પ્રશ્ન 38: 'ત્રીજું' કયા પ્રકારનું વિશેષણ છે?
(1) આવૃત્તિવાચક
(2) ક્રમવાચક
(3) ગુણવાચક
(4) સાર્વનામિક
✔ સાચો જવાબ: (2) ક્રમવાચક
હિન્ટ: આ વિશેષણ ક્રમ દર્શાવે છે.
પ્રશ્ન 39: 'આ' કયા પ્રકારનું સર્વનામ છે?
(1) પુરુષવાચક
(2) દર્શક
(3) પ્રશ્નવાચક
(4) અનિશ્ચિત
✔ સાચો જવાબ: (2) દર્શક
હિન્ટ: 'આ', 'તે' જેવા શબ્દો કોઈ વસ્તુ તરફ નિર્દેશ કરે છે.
પ્રશ્ન 40: 'આદર' શબ્દનો વિરોધી શબ્દ આપો.
(1) સન્માન
(2) અનાદર
(3) સત્કાર
(4) પ્રેમ
✔ સાચો જવાબ: (2) અનાદર
હિન્ટ: 'આદર' એટલે સન્માન, તેનો વિરોધી 'અનાદર' એટલે તિરસ્કાર.
પ્રશ્ન 41: 'શશિ' શબ્દનો સમાનાર્થી શબ્દ આપો.
(1) સૂર્ય
(2) તારો
(3) ચંદ્ર
(4) આકાશ
✔ સાચો જવાબ: (3) ચંદ્ર
હિન્ટ: શશિ, શશાંક, ચંદ્રમા - આ બધા ચંદ્રના સમાનાર્થી છે.
પ્રશ્ન 42: 'શિક્ષણ' શબ્દ સંજ્ઞાનો કયો પ્રકાર દર્શાવે છે?
(1) જાતિવાચક
(2) વ્યક્તિવાચક
(3) ભાવવાચક
(4) દ્રવ્યવાચક
✔ સાચો જવાબ: (3) ભાવવાચક
હિન્ટ: 'શિક્ષણ' એ એક અમૂર્ત બાબત કે ક્રિયા છે, જેને ભાવવાચક સંજ્ઞામાં ગણી શકાય.
પ્રશ્ન 43: 'દયાળુ' કયા પ્રકારનું વિશેષણ છે?
(1) આકારવાચક
(2) ગુણવાચક
(3) પરિમાણવાચક
(4) સંખ્યાવાચક
✔ સાચો જવાબ: (2) ગુણવાચક
હિન્ટ: 'દયાળુ', 'સુંદર', 'નરમ' - આ બધા ગુણ દર્શાવે છે.
પ્રશ્ન 44: 'નોકર' શબ્દનું સ્ત્રીલિંગ રૂપ શું થાય?
(1) નોકરી
(2) નોકરડી
(3) નોકરાણી
(4) નોકરની
✔ સાચો જવાબ: (3) નોકરાણી
હિન્ટ: પુલ્લિંગ શબ્દ 'નોકર' નું સ્ત્રીલિંગ 'આણી' પ્રત્યયથી બને છે.
પ્રશ્ન 45: 'મને જવા દો.' - આ વાક્યનો પ્રકાર જણાવો.
(1) વિધાનવાક્ય
(2) પ્રશ્નાર્થ
(3) આજ્ઞાર્થ
(4) ઉદ્ગારવાચક
✔ સાચો જવાબ: (3) આજ્ઞાર્થ
હિન્ટ: આ વાક્યમાં વિનંતી કે આજ્ઞાનો ભાવ છે.
પ્રશ્ન 46: 'ઉપેક્ષા' શબ્દનો વિરોધી શબ્દ આપો.
(1) અવગણના
(2) અપેક્ષા
(3) ઈર્ષ્યા
(4) તિરસ્કાર
✔ સાચો જવાબ: (2) અપેક્ષા
હિન્ટ: ઉપેક્ષા એટલે અવગણના કરવી, તેનો વિરોધી અપેક્ષા (ધ્યાન આપવું) થાય.
પ્રશ્ન 47: 'અમે' કયા પુરુષવાચક સર્વનામનો પ્રકાર છે?
(1) પ્રથમ પુરુષ
(2) દ્વિતીય પુરુષ
(3) તૃતીય પુરુષ
(4) દર્શક
✔ સાચો જવાબ: (1) પ્રથમ પુરુષ
હિન્ટ: બોલનાર કે લખનાર (હું, અમે) પ્રથમ પુરુષ કહેવાય.
પ્રશ્ન 48: 'વાયુ' શબ્દનો સમાનાર્થી શબ્દ આપો.
(1) જળ
(2) આકાશ
(3) સમીર
(4) પૃથ્વી
✔ સાચો જવાબ: (3) સમીર
હિન્ટ: વાયુ અને સમીર બંને હવાના અર્થમાં વપરાય છે.
પ્રશ્ન 49: 'સમિતિ' શબ્દ સંજ્ઞાનો કયો પ્રકાર દર્શાવે છે?
(1) જાતિવાચક
(2) વ્યક્તિવાચક
(3) દ્રવ્યવાચક
(4) સમૂહવાચક
✔ સાચો જવાબ: (4) સમૂહવાચક
હિન્ટ: સમિતિ, પંચ, જૂથ - આ બધા સમૂહનો નિર્દેશ કરે છે.
પ્રશ્ન 50: 'અમે કાલે બજાર જઈશું.' - આ વાક્યમાં કયો કાળ દર્શાવાયો છે?
(1) વર્તમાન કાળ
(2) ભૂતકાળ
(3) ભવિષ્યકાળ
(4) વિદ્યર્થ
✔ સાચો જવાબ: (3) ભવિષ્યકાળ
હિન્ટ: 'જઈશું' ક્રિયાપદ અને 'કાલે' શબ્દ આવનારા સમયમાં ક્રિયા થવાનો નિર્દેશ કરે છે.
